“Om de tekorten binnen Zorg en Welzijn in Twente aan te pakken, gaat de Arbeidsmarktregio Twente samen met de onderwijspartners en WGV Zorg en Welzijn vanaf januari 2023 intensiever samenwerken om het actieprogramma ‘Toekomstbestendige Arbeidsmarkt Zorg en Welzijn’ uit te voeren. Met dit programma geven de partners een flinke impuls om de krapte op de arbeidsmarkt tegen te gaan en geven we een stevig signaal af aan Zorg- en Welzijnsinstellingen dat zij op de ondersteuning van de Arbeidsmarktregio Twente kunnen rekenen in hun zoektocht naar personeel en naar her-, om- en bijscholingsmogelijkheden. Samen zetten we de schouders eronder.” Dat zegt Arjan Kampman, wethouder gemeente Enschede en ook voorzitter van de Arbeidsmarktregio Twente.
De vraag naar arbeid op de Twentse arbeidsmarkt stijgt, in tegenstelling tot die in Nederland. Het aantal nieuwe vacatures laat in Twente een stijgende lijn zien, in Nederland een dalende. Naast de technische beroepen is ook een grote vacature-toename te zien bij transport en logistiek, ICT en commerciële functies.
Het aandeel jongeren dat onderwijs en werk combineert groeit, 80 procent van de 15 tot 27 jaar combineert school of studie met een (kleine) baan in 2020. Het aantal Twentse jongeren dat een mbo-opleiding volgt in 2021/’22 is licht gedaald, terwijl het aantal dat een wo-opleiding volgt sterker groeit dan in Nederland als geheel. Het aantal Hbo-studenten bleef gelijk. De grootste groep Twentse jongeren volgt een mbo opleiding.
Werkloosheid onder jongeren is relatief hoog en sterk conjunctuurgevoelig. In 2020 steeg de werkloosheid onder jongeren naar ruim 10 procent, in 2021 daalde deze naar 8 procent. Dit is tweemaal zo hoog als onder oudere leeftijdsgroepen.
In het tweede kwartaal van 2022 hebben Twentse werkgevers 11.200 nieuwe vacatures geplaatst. Dit zijn er 800 meer dan in het voorliggende kwartaal, en 300 onder het recordaantal vacatures van een jaar eerder. De vraag naar personeel wordt gezien deze toename zeker niet minder in het tweede kwartaal.
Aan het einde van het tweede kwartaal van 2022 telde Twente 13.100 openstaande vacatures. Na twee opeenvolgende kwartalen waarin het aantal openstaande vacatures nagenoeg gelijk is gebleven, is er in het tweede kwartaal weer een stijging. Het tweede kwartaal laat een toename van 15,9 procent zien ten opzichte van het voorgaande kwartaal. Vergeleken met een jaar eerder zijn er 29,1 procent meer openstaande vacatures in Twente. Daarmee wordt het moeilijker om vacatures te vervullen.
Vergeleken met het voorgaande kwartaal heeft elke beroepsklasse een gelijk of groter aantal openstaande vacatures in het tweede kwartaal van 2022. De grootste toename is te zien bij de technische beroepen, waar er ten opzichte van het eerste kwartaal van 2022 zo’n 450 meer vacatures openstaan in Twente . Naast de technische beroepen is ook een grote vacature-toename te zien bij transport en logistiek, ICT en commerciële functies.
Een stijgend aantal openstaande vacatures leidt tot een toename van de spanningsindicator, als niet gelijktijdig het aantal werkzoekenden toeneemt. Dat is in deze post-coronatijd dan ook niet het geval, het aantal werkzoekenden neemt eerder af. Daardoor neemt de spanning op de arbeidsmarkt toe.
Deze is in het tweede kwartaal van 2022 gestegen naar een recordhoogte. De spanning bedraagt 4,5. Hiermee is de arbeidsmarkt in Twente voor het eerst te typeren als zeer krap. Wel ligt de spanning op de gehele Nederlandse arbeidsmarkt structureel boven die van Twente. Dat betekent dat het in Nederland in het algemeen moeilijker is om vacatures gevuld te krijgen. In Twente stonden er voor elke persoon met een kortdurig WW-recht 4,5 vacatures open, in Nederland zijn dat er 5,4.
In het tweede kwartaal van 2022 is het aantal beroepsgroepen met een (zeer) krappe arbeidsmarkt gestegen naar 73. Van de in totaal 112 onderscheiden beroepsgroepen heeft bijna twee derde (65%) te maken met veel vraag naar personeel.
Ten opzichte van het vorige kwartaal is het aantal beroepsgroepen met een zeer krappe arbeidsmarkt gestegen van 50 naar 55. Het aantal beroepen waarbij sprake is van een krappe arbeidsmarkt is juist afgenomen van 20 in het voorgaande kwartaal naar 18 in het tweede kwartaal van 2022. Er vindt een verschuiving plaats van krap naar zeer krap. Een beroep valt in de krappe categorie als er minimaal anderhalf vacatures zijn op één kortdurig WW-gerechtigde, en bij zeer krap zijn er minimaal vier vacatures op één kortdurig WW-gerechtigde[1].
Na een lichte (seizoensgebonden) stijging eind 2021 is sinds februari 2022 weer een terugloop te zien in het aantal WW-rechten in Twente. In januari 2022 telde Twente 6.535 personen met een WW-recht. De maanden die volgden lieten allemaal een daling zien, waardoor het aantal personen in Twente met een WW-recht in september 2022 is gedaald naar in totaal 5.129.
Sinds maart 2021 is de ontwikkeling van het aantal WW-rechten in Twente vergelijkbaar met de landelijke ontwikkeling waarbij Twente constant net onder de landelijke ontwikkeling scoort. Vergeleken met eind vorig kwartaal is het aantal WW-rechten in Twente afgenomen met 4,2 procent, landelijk is dit 5,4 procent.
In november 2021 telde Twente voor het eerst sinds januari 2020 minder dan 400 jongeren met een WW-recht (393). Het aantal Twentse jongeren met een WW-uitkering steeg het afgelopen kwartaal licht van 418 in juni 2022 naar 434 in september 2022. Vergeleken met begin 2022 is het aantal lopende WW-rechten onder Twentse jongeren met 16,2 procent afgenomen. Landelijk is de procentuele afname iets groter, namelijk -21,5 procent.
Na de gebruikelijk hogere instroom rond de jaarwisseling 2021/22 is vanaf februari 2022 weer een negatief saldo voor WW-rechten te zien. Dit betekent dat meer personen uit de WW stromen dan er instromen. Het aantal WW-gerechtigden neemt daarmee af. In september 2022 is de in- en uitstroom nagenoeg gelijk aan elkaar. Er stroomden 34 personen meer uit dan in de WW. In mei 2020 waren dat er nog bijna 400. De uitstroom uit de WW lijkt daarmee in Twente tot stilstand te komen.
Vanaf april 2021 is een dalende trend te zien in het aantal Participatiewet-uitkeringen in Twente. Per eind september 2022 werden er in Twente 12.561 Participatiewet-uitkeringen verstrekt. Dit waren er 126 minder dan eind juni 2022, een daling van één procent. Eind september 2022 lag het aantal Participatiewet-uitkeringen 4,6 procent onder het niveau van een jaar eerder en 6,1 procent onder het niveau van januari 2020. Voor een vergelijking met Nederland is juli 2022 het meest recente nationale cijfer. De ontwikkeling van de nationale cijfers laat een minder sterke daling zien dan in Twente.
Het onbenut arbeidspotentieel bestaat uit drie groepen. De grootste groep vormt de onderbenutte deeltijders. In 2021 zijn er 22.000 deeltijdwerkers die meer uren willen werken in Twente, ongeveer 47 procent van het onbenut arbeidspotentieel. Deze groep is sterk gegroeid. Door de grote vraag naar arbeid en de stijgende kosten van levensonderhoud uit een groeiende groep deeltijders de wens meer uren te maken. Daarnaast is ruim een kwart van hen potentieel werkloos, wat betekent dat zij gezocht hebben naar werk èn binnen twee weken beschikbaar zijn om te beginnen. Dit zijn overigens niet alleen WW-uitkeringsgerechtigden, ook leerlingen/studenten die op zoek zijn naar werk en andere (her)intreders behoren tot deze groep. De semi-werklozen vormen de overige 12.000 personen van het onbenut arbeidspotentieel; 8.000 personen zijn wel beschikbaar om te werken maar hebben niet gezocht, en 4.000 personen zijn niet beschikbaar maar hebben wel gezocht naar werk.
Begin 2022 telt Twente 100.000 jongeren tussen de 15 tot 27 jaar oud. Zij vormen bijna zestien procent van de Twentse bevolking. Het aantal jongeren in Twente is tussen 2011 en 2022 met 7,8 procent gestegen. Daarmee groeit de groep harder dan het aantal jongeren in Nederland (6,4%). Bevolkingsprognoses laten echter zien dat het aantal Twentse jongeren in de komende jaren eerder af zal nemen dan toe zal nemen. Zo voorspellen regionale bevolkingsprognoses uit 2022 van CBS en PBL een afname van 9,0 procent[2] tussen 2023 en 2030, landelijk laat de prognose een kleinere afname zien van 4,6 procent.
Het aantal werkende jongeren (68.800, 70%) is niet alleen in absolute, maar ook in relatieve zin toegenomen. Ten opzichte van 2010 is het aantal Twentse jongeren dat werkt met 13,7 procent gestegen, landelijk is dat 11,1 procent. Landelijk behoort 68 procent tot de groep ‘werkzaam’ in 2020. Het aandeel werkende jongeren ligt in Twente dus boven het landelijk gemiddelde.
In Twente volgt 44 procent van de jongeren in het tertiair onderwijs een mbo-opleiding, tegen 40 procent landelijk. Het aandeel Twentse jongeren dat een hbo-opleiding volgt, is gelijk aan het Nederlands gemiddelde, 35 procent. Het aandeel dat een universitaire studie volgt, is kleiner dan gemiddeld in Nederland (21 procent Twente, 25 procent landelijk).
In Twente ontvangen 6.100 jongeren een uitkering, waarvan 700 onderwijs volgen en 5.400 jongeren geen onderwijs volgen. Daarnaast telt Twente een groep van in totaal 3.400 Twentse jongeren, drie procent van de Twentse jongeren in 2020, waarvan niet duidelijk is hoe zij hun dag doorbrengen. Het zijn ‘Jongeren buiten beeld’. Landelijk is deze groep groter, vijf procent van de Nederlandse jongeren is buiten beeld.
[1] Persoon met een WW-uitkering met een verstreken WW-duur van minder dan een half jaar
[2] Het betreft hier een prognose gebaseerd op de leeftijden 15 tot 25 jaar.
De Arbeidsmarktmonitor Twente is gemaakt in opdracht van het Twentse portefeuillehouders overleg Arbeidsmarkt, en is te vinden op de website van Kennispunt Twente